Osmanlı Devletinde Birinci Meşrutiyet Dönemi padişah II. Abdülhamid’in 1876 yılında Kanuni Esasi’yi ilan etmesiyle başlamıştır. Osmanlı Devleti böylelikle anayasal monarşik yönetime geçmiştir. 1878 yılında Meclisi Mebusan kapatılarak istibdat dönemi olarak anılan baskı ve şiddetin arttığı monarşik döneme geçilmiştir.
Birinci Meşrutiyet Dönemi
Birinci Meşrutiyet Döneminin İlan Edilme Nedenleri
- Azınlıkları yönetime katarak devletin parçalanmasını engellemektir.
- Avrupalı devletlerin iç işlerimize karışmasına engel olmaktır.
- Sömürgecilikteki neden; Tersane konferansında aleyhimize karar alınmasını engellemek
- I. Meşrutiyet ile ilk kez ;
- Parlementer yönetime geçilmiştir.
- Anayasal yönetime geçilmiştir.
- Halka sınırlıda olsa (Kadınlar yok) seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.
Anayasal yönetime geçişte ilk adım Tanzimat Fermanında atılmıştır.
Kanun-i Esasi nedir?
- Kanun-i Esasi 119 Maddeden oluşur.
- Hazırlanırken Belçika ve Prusya (Almanya) anayasalarından yararlanılmıştır.
- Hükümet, padişaha karşı sorumludur. Meclis>Hükümet> Padişah
- Yasama yetkisi meclise aittir.
- Yürütme yetkisi padişahın başkanlık yaptığı Heyet-i Vükela ya aittir. (Hükümet)
- Meclisi açıp kapatma yetkisi padişaha aittir. Ayrıca padişah istediği kişiyi sürgüne gönderebilir ve hapse attırabilir.
- Çift meclis vardır. Bunlar;
- Meclis-i Ayan (Üyelerini padişah seçer ve görev süreleri ömür boyudur.)
- Meclis-i Mebusan (Üyelerini halk seçer görev süreleri 4 yıldır.)
Not: Alınan kararlara son sözü padişahın söylemesi Meclis-i Mebusan’ın danışma meclisi olmasını sağlamıştır.
Not: Osmanlı devleti gerçek anlamda Meşruti yönetime ilk kez II. Meşrutiyet 1909 Anayasa değişikliğiyle geçmiştir.
Not: II. Abdülhamit 93 Harbini bahane ederek anayasadaki yetkisine dayanarak Meşrutiyete son verecektir.
İstibdat Dönemi (1878-1908)
- 30 yıl baskının ve şiddetin hüküm sürdüğü döneme istibdat dönemi denir.
- Dönemin padişahı II. Abdülhamit’tir.
- Dönem içerisinde etkili olan düşünce akımı İslamcılıktır.
- Aydınlar ve yazarlar tutuklanmış, sürgüne gönderilmiş ve hapse attırılmıştır.
- Donanma Haliçte zincirlenmiştir. ( Bu durum Trablusgarp savaşında denizden yardım göndermemizi engelleyecektir.)
- İstibdat dönemi boyunca devlet Yıldız Sarayından yönetilmiştir.
- Dönem içerisinde hafiyelik teşkilatı kurulmuştur. Bilgi toplamak için Jurnalciler görevlendirilmiştir.
- Ermeni faaliyetlerine karşı Hamidiye Alayları kurulmuştur.
Dikkat Edelim!
Tarihimizde iki tane geçersiz antlaşma vardır. Bunlar Ayastefanos ve Sevr Antlaşmalarıdır.
Ermeni sorununu Berlin Antlaşması başlatmıştır.
- Halepe Fermanı ile Girite özerklik verilmiştir.
- 1897 yılında Yunanistan ile yapılan Dömeke Meydan Savaşı yapılmış ve Osmanlı Devleti kazanmıştır.
- Fransa 1881 yılında Tunus’u, İngiltere ise 1878 yılında Kıbrıs’ı ve 1882 yılında Mısır’ı işgal etmiştir.
- 1888 yılında Ziraat Bankası ile Hibar-ı Milli bankaları açılmıştır.
- Mecelle’nin bu dönemde yürürlüğe girmiştir.
- Sanay-i Nefise Mektepleri Osman Hamdi Bey tarafından açılmıştır.
- Muharrem kararnamesi gereğince (Genel Borçlar İdaresi) Duyun-i Umumiye idaresi kurulmuştur.
- Reji idaresi kurulmuştur. (1925 yılında Millileştirdik. )
- Şeker Ahmet Paşa ilk resim sergisini açmıştır.
- Özürlülerin eğitimine ilk kez bu dönemde eğitim verilmiştir.
- İlk tramvay hattı kurulmuştur.
- Berlin-Bağdat demiryolu projesinin yapım işi Almanlara verilmiştir.
- İttihad-ı Osmaniye cemiyeti Mustafa Kemal Atatürk ün ilk görev yeri Şam’da kurduğu Vatan ve Hürriyet Cemiyetiyle birleşerek “İttihat ve Terraki” adını alacaktır. Ordu siyasete karıştığı için Mustafa Kemal bu cemiyetten ayrılmıştır.(Mustafa Kemal’in haklılığını I. Balkan yenilgisi kanıtlayacaktır.)