Freud’un savunma mekanizmaları nelerdir?

Savunma mekanizmaları nelerdir?

İnkar (Yadsıma)

Bir düşüncenin ya da olayın etkisi kişinin bastırabileceğinden fazlaysa kişi istenmeyen bu durumu inkar edebilir.

Örnek: Sınavdan düşük alan bir öğrencinin çalışmadığını kabul etmemesi inkar mekanizmasının devreye girdiğini gösterir.

Yansıtma

Kişi bir eksikliğinin ya da hatasının kaynağını bir başkasına yüklemesine yansıtma denir.

Örnek: Sınavdan düşük alan bir öğrencinin öğretmeninin zor sorduğunu iddia etmesi yansıtma mekanizmasının devreye girdiğini gösterir.

Bastırma

Kişi rahatsız edici bir durumla karşılaştığında düşüncelerini bilinç dışına atarak kurtulmaya çalışılır. Bu durumun diğer adı da unutmadır.

Örnek: Dişçiden korkan kişinin, dişçiyle olan randevusunu unutması durumunda bastırma mekanizmasının devreye girdiğini gösterir.

Uyarı: İnkar ile bastırma savunma mekanizmaları karıştırılan iki kavramdır. Bastırmada rahatsız eden uyarıcı hatırlanmazken inkarda (yadsıma) hatırlanır ve kabul edilmez.

Yer Değiştirme

Birey gücünün yetmediği durumlarda gücünü ya da kızgınlığını başka kişilere veya nesnelere yönelttiği savunma mekanizmasına yer ve yön değiştirme denir.

Örnek: Patronundan azar işiten kişi sinirden çöp tenekesini tekmelerse yer ve yön değiştirme mekanizmasının devreye girdiği anlaşılır.

Telefonda aldığı bir habere öfkelenen kişinin, telefonu yere fırlatıp parçalaması veya sınıfta yapılan başkanlık seçimini kaybeden bir öğrencinin, okulda kaybetmiş olmanın verdiği öfke ile eve döndüğünde öfkesini kardeşine yönelterek ona bağırıp, azarlaması yer değiştirme mekanizmasına örnek olarak verilebilir.

Yer ve yön değiştirme,

Yüceltme

Toplum tarafından hoş karşılanmayan bir dürtüyü (saldırganlık, cinsellik gibi), toplum tarafından hoş karşılanan bir davranışa dönüştürüldüğü savunma mekanizmasına yüceltme denir.

Örnek: Saldırgan bir bireyin dövüş sanatlarına merak salması yüceltme savunma mekanizması ile açıklanır.

Ödünlenme – Telafi Etme

Kişinin zayıf olduğu bir alandaki eksiliğini başka bir alandaki başarısıyla ya da abartılı davranışıyla telafi etmesi ödünlenme (taviz) savunma mekanizmasıyla açıklanır.

Örnek: Çirkin birinin Dünya’nın en iyi yazılımcısı olması ödünlenme savunma mekanizmasıyla açıklanır.

Gerileme

Birey bazı durumlarda ilkele, önceki yaş davranışlarına geri dönebilir. Bu durum gerileme savunma mekanizmasıyla açıklanır.

Örnek: Yetişkin birinin sevgilisiyle konuşurken çocuk taklidi yapması gerileme savunma mekanizmasına örnektir.

Polyanacılık

Olumsuz bir olay yaşayan kişinin olayın olumlu yönüne bakması polyanacılık olarak nitelendirilir. Polyanacılık savunma mekanizmasının diğer adı tatlı limondur.

Örnek: Cana geleceğine mala gelsin atasözü polyanacılık savunma mekanizmasının göstergesidir.

Özgecilik (Diğerkamlık)

Kişi kendi çıkarı kadar insanların maddi ve manevi menfaatlerini de düşünmesi özgecilik savunma mekanizmasıyla açıklanır.

Örnek: Bir kişinin sivil toplum derneklerine kendini adaması özgecilik savunma mekanizmasına örnek gösterilebilir.

Çileleştirme (Asetizim)

Bireyin sürekli olarak olayların karamsar taraflarına odaklandığı savunma mekanizmasıdır. Polyanacılığın tersi olarakta nitelendirilir. Bu savunma mekanizmasında süperego id ve egoya baskındır.

Örnek: Sürekli arabesk parçalar dinlemek ya da nefis terbiyesi için sürekli acı çekmek bu savunma mekanizmasına örnektir.

Çarpıtma

Kişinin hoşuna gitmeyen olayları işine geldiği gibi algılaması çarpıtma olarak adlandırılır.

Örnek: Ali Bey Ayşe Hanıma evlenme teklif eder. Ayşe Hanım gelen evlenme teklifini Ali’nin kötü alışkanlıklara sahip olduğu için reddeder. Ali Bey’in bu durumu kendi fiziksel özelliklerine bağlaması çarpıtma savunma mekanizmasının devreye girdiğini gösterir.

Bedenselleştirme

Bireyin iç dünyasında yer alan psikolojik sorunların vücudundaki bir organda sorunlara yol açması bedenselleştirme olarak adlandırılır.

Örnek: Müzik dersini sevmeyen bir öğrencinin derse girmeden önce midesinin bulanması bedenselleştirme savunma mekanizmasıyla açıklanır.

Mantığa bürünme (Neden bulma, ussallaştırma)

Bireyin kabul edilmeyen bir davranışa anlam yüklemeye çalışması veya haklı çıkartmaya çalışması mantığa bürünme savunma mekanizmasıyla açıklanır.

Örnek: Kopya çekerken yakalanan bir öğrencinin o konuyu işlemedik demesi mantığa bürünme savunma mekanizmasıyla açıklanır.

Bu yazımızda Freud’un savunma mekanizmalarından sık karşılaşılan mekanizmaları sizler için özetlemiş olduk. Freud ‘un süperego, ego ve id ile ilgili yazısını sayfamızdan okuyabilirsiniz.