Çoklu zeka kuramının tanımı

Howard Gardner tarafından geliştirilen, zekanın tek boyutlu değil, tersine çok bo­yutlu olduğunu dile getiren, bu boyutları 8 başlık altında toplayan ve zeka türleri arasında belli bir ilişkinin var olduğunu ileri süren kuramdır (Sönmez, 2008).

1) Sözel Zeka Alanı – Dilbilimsel Zeka Alanı

• Sözlü ve yazılı dili etkili bir şekilde kullanır.
• İçinde yaşadıkları toplumun dil sanatlarını, vurgularını, yöresel farklarını çok iyi kullanırlar.
• Bu yüzden ikna kabiliyetleri gelişmiştir.
• Kelime hazneleri geniştir. Kendilerini iyi ifade ederler.
• Okuma, yazma ve dinleme yoluyla öğrenirler.
• Sunuş yoluyla öğretim ve düz anlatım kullanılabilir.
• Bir bireyin kendi diline ait kavram ve kuralları bir masalcı, bir hatip, bir politika­cı gibi sözel olarak ya da bir yazar bir editör veya bir gazeteci gibi yazılı olarak etkili bir biçimde kullanabilme kapasitesidir (Arslan, 2007).

2) Mantıksal Zeka – Matematiksel Zeka

• Gruplayarak, sınıflayarak ve soyutlayarak öğrenirler.
• Akıl yürütme ilkelerini aktif şekilde kullanırlar.
• Muhakeme becerileri yüksektir.
• Eleştirel düşünce vardır. Neden sonuç ilişkisi kurmaya çalışırlar.
• Bilimselliğe önem verirler.
• Bilgiyi sorgularlar.
• Araştırma inceleme, problem çözme, proje tabanlı öğrenmeler uygundur.

3) Görsel Zeka – Uzamsal Zeka

• Üç boyutlu düşünme yeteneğinin sonucudur.
• Hayal güçleri gelişmiştir.
• İmgeleştirme kapasiteleri yüksektir.
• Nesneler arasındaki ilişkileri çabuk görürler.
• Görsel metaforları (benzetmeler) kullanırlar.

4) Müzikal Zeka – Ritmik Zeka

• Ritim ve melodilerle öğrenirler.
• Çok sık kullanılan bir zeka alanı değildir.
• Simetri arayışı vardır.
• Ses ahengi gibi.

5) Bedensel Zeka – Kinestetik Zeka

• Duygu ve düşüncelerin aktarımında bedenlerini etkin bir biçimde kullanırlar.
• Taklit yetenekleri oldukça güçlüdür.
• Söylenenlerden çok yapılanlar hatırlanır.
• Beden dilini etkin bir şekilde kullanırlar.
• Doğru yerde doğru jest ve mimik.
• Psikomotor becerilerin ortaya konmasında başarılı tiplerdir.

6) Bireysel Zeka – Öze Dönük Zeka

• Bireyin kendisini anlama, duygu ve düşüncelerini yönlendirme gücünü ortaya koyar.
• Yalnız kalmaktan, bireysel çalışmalardan hoşlanırlar.
• Bağımsızlık arayışı vardır.
• Kendileri hakkında eleştirel düşünebilirler. Yansıtıcı düşünmeye sahiptirler.
• Özgüven ve özsaygıları yüksektir.
• Kopya ve taklitten uzak dururlar. Özgün çalışmalar üretmeye çalışırlar.
• İzlerken öğrenmeye çalışırlar.
• Kendilerini çok iyi tanıdığı için insanları da çok iyi tanırlar.

7) Sosyal Zeka – Bireylerarası Zeka

• İnsan ilişkilerinde, kendini ifade etme ve empati yapma yetenekleri gelişmiştir.
• İşbirliği yaparak öğrenmeye yatkındırlar.
• İletişim becerileri yüksektir.
• Samimi ilişkiler kurarlar.

8) Doğa Zekası – Varoluşçu Zeka

• Tabiata değer verirler.
• Sürekli doğada denge arayışı olduğunu kabul ederler.
• Çevre kirliliği ve doğa olaylarına karşı hassas kişiliklerdir.