Gestalt kuramı, 20 yy. ilk yarısında Almanya’da ortaya çıkmış bir kuramdır. Wertheimer, Koffka ve Köhler bu kuramın öncülerindendir.
Gestalt psikolojisi özellikle algı ve algı kuralları üzerinde durmuş ve psikolojiye algı kavramını kazandırmışlardır. Belirlemiş oldukları algı yasalarına göre, insan çevresindeki uyarıcıları, tek tek parçalar halinde değil diğerleri ile ilişki içinde bir bütün olarak algılama eğilimindedir. (Öğrenme psikoloji, 2013).
Bu kuramda birey aktif olarak rol almaktadır.
Algılama
Algı, gestalt kuramına göre örgütleme işidir. Belli uyarıcıları bir arada nasıl yorumlayacağımızı belirleyen değişkenler algı olarak ifade edilir.
1. Phi Fenomen
Gerçekte hareketli olmayan bir cismin hareketliymiş gibi algılanmasına phi fenomen denir.
Örnek: Daire şeklinde asılan ışıkların sırasıyla yanması denek üzerinde cismin hareket ettiği algısını oluşturur.
2. Yakınlık
Zaman ve mekan bakımından yakın olan uyarıcıların birlikte algılanması durumudur.
3. Şekil-Zemin
Etrafımızdaki baskın uyarıcı şekil olarak konumlandırılırken şekli çevreleyen ortam ise zemin olarak tanımlanır.
Örnek: Sınıfta öğretmen ders anlatırken öğretmenin sesi şekil, sınıf ise zemin olarak adlandırılır.
4. Süreklilik
Aynı yöne giden uyarıcılar gruplandırılarak birbirinin devamıymış gibi algılanır.
Örnek: Kişi şarkının seslerini ayrı ayrı değil de birbirinin bağlantısıymış gibi algılaması süreklilikle ilgilidir.
5. Tamamlama
Bireye eksik verilen uyarıcının zihin tarafından tamamlanmasıdır.
“mrb bn dstum.” cümlesini algılayabiliyorsak zihnimiz tamamlama işini yapmıştır demektir.
6. Benzerlik
Birbirine benzeyen uyarıcıları birey zihinde gruplandırmaya çalışır. Bu da benzerlik yasası ile ilgilidir.
7. Basitlik
Birey düzenli ve basit uyarıcıları algılama eğilimindedir.
8. Pragnanz yasası
Gestalt kuramının tümünü anlatan kavramdır. Beyin uyarıcıları yalın bir şekilde algılar. Uyarıcıları tam ve bütün şeklinde gruplandırır.
Algıda temel kurallar
Algıda değişmezlik
Bir nesnenin farklı şartlar altında aynı biçimde görülmesine algıda değişmezlik denir.
Algıda seçicilik
Bireyin yaşantıları nesneyi algılamasında etkidir. Bireyin çevresindeki çeşitli uyarıcılardan birini seçmesi algıda seçiciliktir.
Örnek: Hasta olan birinin caddedeki eczanelere dikkat etmesi algıda seçiciliktir.
Gestalt psikologlarından Köhler’in ortaya attığı diğer bir kavramda kavrayarak öğrenme‘dir.
Kaynakça
- Öğrenme Psikolojisi, Gestalt Kuramı, 2022
- Gestalt kuramı, Algıda seçicilik, 2022
- Köhler, İç görüsel öğrenme, 2022