Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)

Osmanlı devleti 1914 yılında 1. Dünya Savaşına girdi ve 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes Antlaşmasıyla savaştan çekilmiştir.

Osmanlı Devleti’nin 1. Dünya Savaşından çekilme nedenleri

• Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi üzerine Almanya ile olan bağımızın kopması.
• Wilson ilkelerine duyulan güven
• Çanakkale dışında diğer cephelerde yenilgi almamız.
• Padişahımızın İngilizlere güvenmesi
• Mondros Ateşkes Antlaşması VI. Mehmet (Vahdettin) ve Ahmet İzzet Paşa hükümeti zamanında imzalanmıştır.
• Antlaşma Yunanistan’ın Limni Adası’nda ki Mondros Limanında imzalanmıştır.
• Antlaşmayı yapılan geminin adı “Agemennon (Yunan kralı)” dur.
• Antlaşmayı Osmanlı Devleti adına ise Rauf Bey, Reşat Bey, Sadullah Bey imzalamıştır.

Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalandığı yer

Uyarı: Rauf Bey Mondros’u imzaladığı için Lozan’a gönderilmemiştir.

• Antlaşmanın 25 maddesi vardır. En önemli maddeleri 7 ve 24’dür.

Mondros Ateşkes Antlaşmasının Maddeleri

1. Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz’e serbestçe geçişin temini ve Çanakkale ve Karadeniz istihkâmlarının İtilaf Devletleri tarafından işgali sağlanacaktır.
   Uyarı: Egemenlik hakkımızı kısıtlayan maddedir. Toprak bütünlüğümüze ve Wilson ilkelerine aykırıdır. Bu maddeye en büyük tepkiyi Rusya göstermiştir.
2. Osmanlı sularındaki bütün torpil tarlaları ile torpido ve kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunları taramak ve kaldırmak için yardım edilecektir.
3. Karadeniz’deki torpiller hakkında bilgi verilecektir.
4. İtilaf Devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esirleri kayıtsız şartsız İstanbul’da teslim olunacaktır.
5. Hudutların korunması ve iç asayişin temini dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir.
6. (Amaç bizi savunmasız durumda bırakarak işgalleri kolaylaştırmaktır. Bu madde de cemiyet ve Kuvay-i Milliye birliklerinin kurulmasına neden olacaktır.)
7. Osmanlı harp gemileri teslim olup, gösterilecek Osmanlı limanlarında gözaltında bulundurulacaktır.
8. İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde herhangi bir stratejik yeri işgal etme hakkına sahip olacaktır. (Gizli anlaşmalar bu madde ile yasallık kazanmıştır. Bu maddeye dayanarak topraklarımız işgal edilecektir. En tehlikeli maddedir. Cemiyetlerin ve Kuvay-i Milliye birliklerinin kurulmasını sağlar. Doğrudan Wilson ilkelerine aykırıdır ve azınlık faaliyetlerini arttırıcı yöndedir.)
9. Osmanlı demiryollarından İtilaf Devletleri istifade edecekler ve Osmanlı ticaret gemileri onların hizmetinde bulundurulacaktır.
10. İtilaf Devletleri, Osmanlı tersane ve limanlarındaki vasıtalardan istifade sağlayacaktır.
11. Toros Tünelleri, İtilaf Devletleri tarafından işgal olunacaktır.
12. İran içlerinde ve Kafkasya’da bulunan Osmanlı kuvvetleri, işgal ettikleri yerlerden geri çekilecekler.
13. Hükümet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve kabloların denetimi, İtilaf Devletlerine geçecektir.(İşgallerden sonra halkın tepki göstermesi engellenmek istenmiştir. Bunun yanında milli bilincin, şuurun oluşması istenmiştir. Cemiyetlerin ve Kuvay-i Milliye’nin bölgesel mücadele vermesine neden olmuştur.)
14. Askeri, ticari ve denizle ilgili madde ve malzemelerin tahribi önlenecektir.
15. İtilaf Devletleri kömür, mazot ve yağ maddelerini Türkiye’den temin edeceklerdir. (Bu maddelerden hiç biri ihraç olunmayacaktır.)
16. Bütün demiryolları, İtilaf Devletlerin zabıtası tarafından kontrol altına alınacaktır.
17. Hicaz, Asir, Yemen, Suriye ve Irak’taki kuvvetler en yakın İtilaf Devletlerinin kumandanlarına teslim olunacaktır.
18. Trablus ve Bingazi’deki Osmanlı subayları en yakın İtalyan garnizonuna teslim olacaktır.
19. Trablus ve Bingazi’de Osmanlı işgali altında bulunan limanlar İtalyanlara teslim olunacaktır.
20. Asker ve sivil Alman ve Avusturya uyruğu, bir ay zarfında Osmanlı topraklarını terk edeceklerdir. Amaç bizi uluslararası alanda yalnız bırakmaktır.) 
21. Gerek askeri teçhizatın teslimine, gerek Osmanlı Ordusunun terhisine ve gerekse nakil vasıtalarının İtilaf Devletlerine teslimine dair verilecek herhangi bir emir, derhal yerine getirilecektir.
22. İtilaf Devletleri adına bir üye, iaşe nezaretinde çalışacak bu devletlerin ihtiyaçlarını temin edecek ve isteyeceği her bilgi kendisine verilecektir.
23. Osmanlı harp esirleri, İtilaf Devletlerinin nezdinde kalacaktır.
24. Osmanlı Hükümeti, merkezi devletlerle bütün ilişkilerini kesecektir.
25. Altı vilayet adı verilen yerlerde bir kargaşalık olursa, vilayetlerin herhangi bir kısmının işgali hakkını İtilaf Devletleri haiz bulunacaktır.

(Amaç Doğu Anadolu da bir Ermeni devleti kurmaktır.)(Vilayet-i Sitte ⤑ Erzurum, Bitlis, Van, Sivas, Elazığ, Diyarbakır)(En tehlikeli maddelerden biridir.)

• Müttefiklerle Osmanlı Devleti arasındaki savaş, 1918 yılı Ekim ayının 31 günü mahalli saat ile öğle zamanı sona erecektir.
• Antlaşmanın ardından ilk işgal edilen yer Musul’dur.
• Anadolu’da işgal edilen ilk yer ise Hatay-Dörtyol’dur.
• İşgaller 7. ve 24. Maddelere dayandırılarak yapılmıştır.
• İşgaller;

• İşgallere gösterilen tepkiler;
  • Padişah ve Hükümet: Özellikle Yunanistan’ın olmamasına sevinmişler ve teslimiyetçi bir politika izlemişlerdir.
  • Azınlıklar: Sevinçle karşılamışlardır.
  • Aydınlar: Manda ve Himaye yanlısı olmuşlardır.
  • Mustafa Kemal Paşa ise sert bir tepki göstermiş bunu üzerine görevden alınıp İstanbul’a çağrılmıştır.
  • Türk Halkı:  Türk halkı önce tepki vermeyecek, padişah ve hükümetin tepkisine bakacak daha sonra ise işgallere ilk tepkisi cemiyetler, ikinci tepkisi ise Kuvay-ı Milliye birlikleri olacaktır.

Kaynakça

1. Mondros Ateşkes Antlaşması Sonrası Kurulan Cemiyetler, 2022
2. Mondros mütarekesi, 2022