Soğuk Savaş Dönemi Ders Notları – 2

Soğuk savaş dönemi 1947 yılından 1991 yılına kadar devam etmiş olan dönemdir. Bu yazımız soğuk savaş dönemi ders notları-1 yazımızın devamıdır.

KLASİK SÖMÜRGE ANLAYIŞININ SONA ERMESİ

PAKİSTAN

• Pakistan bağımsızlık lideri Muhammed Ali Cinnah İngiltere’ye karşı bağımsızlık mücadelesi vermiştir.
• 1947’de K.Hindistan İngiltere tarafından boşaltılınca Pakistan ve Bangladeş kurulmuştur.
• Pakistan’ın ilk devlet başkanı

HİNDİSTAN

• İngiltere’ye karşı bağımsızlık mücadelesi vermiştir.
• Bağımsızlık lideri Mahatma Gandh’tır.
• Kötülüğe karşı aktif ama şiddet içermeyen direniş felsefesinin örgütüdür.
• Hinduların lideri haline gelmiştir.
• Hindularla Müslümanlar arasında çatışmalar yaşanmıştır.
• Fanatik bir Hindu tarafından öldürüldü.
• 1947’de bağımsız oldu.

YUMUŞAMA DÖNEMİ (DETANT)

• Soğuk savaş döneminde doğu-batı ilişkilerinde çatışma ve gerginliğin azaldığı tarihi süreçtir.
• Yumuşama döneminin temeli ABD Başkanı Kennedy ve SSCB Başkanı Kruşçev’in 1961’de yaptıkları görüşmede atılmıştır.
• Çin-ABD ilişkilerinin kurulmasında spor etkili olmuştur.(Ping-Pong Diplomasisi)
• ABD Başkanı Nixon 1972’de Pekin’e yaptığı tarihi ziyaret aralarındaki ilişkinin yumuşamasına neden olmuştur.
• Yumuşama dönemi ismi 1960’ların sonu ile 1980’lerin sonu arasında kullanılmıştır.

BANDUNG KONFERANSI BAĞLANTISIZLIK HAREKETİ

• 1955 yılında Endonezya’nın Bandung şehrinde toplanılmıştır.
• Bağımsızlıklarını yeni kazanan Asya ve Afrika ülkelerinin, ABD ve SSCB karşısında varlıklarını korumak için toplanılan birlik ve dayanışma konferansıdır.
• Yugoslavya (Tito), Mısır (Nasır), Hindistan (Nehru) öncülüğünde toplanmışlardır.

SALT1 ve SALT2 Antlaşmaları

• Nükleer silahların sınırlandırılmasıdır.
• 1972’de ABD (Nixon)-SSCB (Brejnev) SALT 1 ‘i imzalamışlardır.
• SSCB’nin Afganistan’ı işgal etmesi üzerine ABD Senatosu Salt 2’yi onaylamadı.

AVRUPA GÜVENLİK İŞBİRLİĞİ KONFERANSI (AGİK)

• 1973’te Türkiye’nin de içinde olduğu 35 ülkenin katılımıyla Avrupa’da güvenlik ve işbirliği oluşturma amacıyla bir dizi konferanslar organizasyonudur.
• 1975’te ABD-Kanada ile 33 Avrupa ülkesi (Arnavutluk hariç) Helsinki Nihai Senedi imzalanmıştır.

Helsinki Nihai Senedi

• Sorunların barışçı yollarla çözülmesi
• İç işlerine karışmama
• Devletin toprak bütünlüğünü koruma
• Sınırların ihlal edilmesine son
• Egemenlik haklarına saygı
• Daha sonra Belgrat – Madrid – Viyana ve Helsinki’de toplanılmıştır.
• Demokratikleşme yolunda önemli adımlardan biri olarak değerlendirilir.

Helsinki Nihai Senedi, ABD ve SSCB arasındaki yumuşamanın Avrupa’ya taşınmasına ve Avrupa’da bir barış havasına neden olmuştur.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ VE TÜRKİYE

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ TÜRKİYE’DEKİ SİYASİ GELİŞMELER

• İlk muhalefet partisi Nuri Demirağ’ın 1945 yılında kurduğu Milli Kalkınma Partisidir.
• Bir grup CHP milletvekilinin parti programı ve kanunlarda değişiklik istekleri (Dörtlü Takrir) reddedilince partiden ayrıldı ve 1946 yılında Demokrat Parti’yi kurdular.

• Dörtlü Takrir Grubunda Adnan Menderes, Refik Koraltan, Celal Bayar, Fuat Köprülü bulunmaktaydı.
• Türkiye’de yapılan 1946 seçimleriyle Cumhuriyet Halk Partisi hükümeti kurdu. Seçimler açık oy gizli sayımla yapıldığı için tepki almıştır.

1946 Seçimleri açık oy gizli sayımla yapıldığı için şaibeli seçim olarak da anılmıştır.

• 1948 yılında Osman Bölükbaşı ve Fevzi Çakmak tarafından Millet Partisi kuruldu.

• 1950 seçimlerini (CHP+MP+DP) DP (Demokrat Parti) kazandı. (Tek Dereceli Seçim+Gizli Oy+Açık Sayım)

Seçimler sonrasında Demokrat Parti %52 oy oranı ile hükümeti kurdu ve bu tarih Beyaz Devrim olarak anıldı.

• Başbakan: Adnan Menderes
• Cumhurbaşkanı: Celal Bayar

Türk Silahlı Kuvvetleri, 27 Mayıs 1960’da yönetime el koymuştur. Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk askeri darbe olarak kayıtlara geçmiştir. Dönemin Başbakanı Adnan Menderes, Dış İşleri Bakanı Fatih Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan yargılanarak idam edilmiştir.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ TÜRKİYE’DE Kİ EKONOMİK GELİŞMELER

• 1947’de IMF ve Dünya Bankası gibi kuruluşlara üyelik kabul edildi.
• OEECD-Avrupa İktisadi İşbirliği Örgütüne üye olundu.
• 1960’da Devlet Planlama Teşkilatı kurularak planlı ekonomiye geçildi.
• Marshall yardımlarıyla desteklenen tarım gelişme gösteren alanlardan biri oldu.
• 1958’de hükümetin dış borca duyduğu gereksinim sonucu IMF’den dış borç alındı.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ TÜRKİYE’DE Kİ SOSYAL KÜLTÜREL GELİŞMELER

• Köyden kente göçler artmış, kentleşme hızlanmış.
• Rock and Roll gibi müzik türleri Türkiye’yi de etkisi altına almaya başladı.
• Hisarcılar Grubu ortaya çıktı.(Sanatçı Bağımsızlığı-Yaşayan dil-Milli sanat)
• Verem hastaneleri, Ankara ebe ve hemşire okulu açıldı.
• Halk evleri, köy enstitüleri kapatıldı.
• Zeki Müren, Neşet Ertaş, Müzeyyen Senar dönemin ünlü sanatçılarıdır.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI

•  Batı bloğuna yakın bir politika izlenmiştir.
• 1949 yılında AVRUPA KONSEYİ’ne üye olundu.
• 1952 yılında NATO’ya üye olundu.
• 1953 yılında BALKAN PAKTI’na üye olundu.
• Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya siyasi işbirliği ve karşılıklı yardım antlaşması.
• 1955 yılında BAĞDAT PAKTI’na üye olundu.
• 1959 yılında AET’ye üye olunmak için başvuruldu.