Psikanalitik kuramın öncülerinden olan Freud yapısal kişilik kuramı ile id, ego ve süperego tanımlarını aşağıdaki gibi yapmıştır. Kişilik gelişimleri üzerine çalışma yapan Freud bu kuramla insan ruhunun birden fazla yönü olduğunu ortaya koymuştur. KPSS Eğitim bilimleri sınavlarında kişilik teorileri, Freud’un kişilik gelişimi ile ilgili sıkça karşımıza soru gelmektedir.

Yapısal kişilik kuramına göre insan kişiliği 3 alt boyuttan oluşur. Bunlar; id, ego ve süperegodur.

Yapısal kişilik kuramı görselleri — Yapısal kişilik kuramı: id, ego, super ego

İd nedir? (Altbenlik-ilkelbenlik)

Kişiliğin kaba ve kötü yanıdır. Altbenlik genellikle şeytan ile simge edinir. Doğuştan gelen ve kişiliğin daha çok biyolojik yanıdır. Fizyolojik ihtiyaçlarımız idin dürtüleriyle karşılanır. Bu yönüyle id hayati bir davranış şeklidir.

Ego ve süperego zamanla idden ayrılır ve birincil süreçlerin denetimine girer.

Not: Doğuştan gelen ve bedensel ihtiyaçlara dönük olan davranışlara bedensel süreç denir.

İd yaşamsal enerjinin yani libidonun kaynağıdır. Haz ilkesi hakimdir ve birey haz aldığı her şeyi yapmak ister. Engelleme ve ertelemelerden nefret eder. Saldırganlık ve cinsellik olmak üzere iki temel dürtünün hakimiyetindedir.

İd ahlaksızdır ve kural tanımaz.
Sapıklar, katiller ve psikopatlarda idin hakim olduğu söylenebilir.

Ego nedir? (Benlik)

Kişiliğin mantıklı ve bilinçli yanıdır. Kişiliğin karar ve denge birimidir. İdin aşırı istekleriyle süperegonun baskıcı tutumu arasında denge kurmaya çalışır. İd-süper egonun çatışması uzun sürerse savunma mekanizmalarını devreye sokar. Çünkü ego bir durumu akıl ve mantık çerçevesinde ele alır. Yerine göre o davranışı erteleyebilir, biçimini değiştirebilir.

Ego duygusuz, bencildir.
Bir yaşına doğru oluşur ve birincil süreçlerin denetimi altındadır.

Süper ego nedir? (Üstbenlik)

Kişiliğin toplumsal ve ahlaki yönüdür. 3 yaşından sonra oluşur. Topluma dönük olan yüzümüzdür. Süperego’da 4 şey temsil edilir. Bunlar; ahlak, vicdan, kusursuzluk ve ideal benliktir. Süper egosu baskın kişiler sürekli çevrenin beklentilerine göre davranırlar.

Süper ego genelde idi baskılar egoyu ise yanına çekmeye çalışır.

Yapısal kişilik kuramı örneği

İdden beklenen davranış biçimi “Hemen istiyorum, bana ne”, egodan beklenen davranış biçimi ise “Biraz bekle, yeri değil, koşullar uygunsa yapalım der” şeklindedir. Süper egodan beklenen davranış biçimi ise “Ayıptır, yazıktır, elalem ne der” şeklinde olacaktır.