Yumuşama döneminde Türkiye, dış politikalarda yaptığı değişikliklerle kendinden söz ettiren ve askeri müdahalelerle ismi sıkça anılan bir dönem olmuştur.
Yumuşama Dönemi Türkiye
27 Mayıs Darbesi
- 27 Mayıs 1960 müdahalesi Demokrat Parti’nin son dönemlerinde ekonominin kötü gidişi, öğrenci olayları ve Turan Emeksiz ’in öldürülmesi sonucunda TSK kardeş kavgasına son vermek gerekçesiyle müdahalede bulundu ve iktidarı indirdi.
- Yönetimi Cemal Gürsel başkanlığında Milli Birlik Komitesine verdiler.
- Kurucu meclis, 1961 Anayasasını halk oylamasına sunmuş %61 oranında oyla kabul edilmiştir.
- Adnan Menderes, Hasan Polatkan, Fatin Rüştü Zorlu idam edildi.
- 1961 seçimlerini Adalet Partisi kazandı. CHP ile koalisyon hükümet kurdu.(İsmet İnönü-Süleyman Demirel)
- Meclis, C.Başkanlığına Cemal Gürsel’i seçti.
12 Mart Muhtırası (1971)
- 1968’de bütün dünyada yayınlık kazanan öğrenci hareketleri Türkiye’yi de etkisi altına aldı.
- 68 kuşağı olarak adlandırılan gurupların başlangıçta eğitim sistemine tepki olarak başlattıkları bu eylemler NATO ve ABD karşıtı gösterilere dönüşmüştü.
- Türk Silahlı Kuvvetleri, 1971 yılında Adalet Partisi hükümetine bir muhtıra vererek hükümeti istifaya zorladı.
- Başbakanlığa Nihat ERİM, Cumhurbaşkanlığına Fahri KORUTÜRK getirildi.
NOT: Emir komuta zincirinin yapmış olduğu ilk askeri müdahaledir.
12 Mart muhtırasının gerekçesi; hükümetin ülkeyi ekonomik huzursuzluğa sürüklemesi ve Atatürk Türkiye’sinin geleceğini tehlikeye sokulmasıdır.
12 Eylül Müdahalesi (1980)
- 1974-80 arası dönemdeki siyasi istikrarsızlık;
- ABD ‘nin Kıbrıs Barış Harekatından sonra Türkiye’ye uyguladığı ambargo
- CHP-AP-MHP arasındaki gerginliğin sokak çatışmalarına dönüşmesi
- Sağ – sol gruplar arasındaki çatışmalar(Çorum-Maraş olayları…)
- Siyasi istikrarsızlık, ekonomik bunalım, sosyal olaylar, sağ-sol olayları gibi olayları gerekçe göstererek Türk Silahlı Kuvvetleri 12 Eylül 1980 tarihinde yönetime el koydu.
- Parlamento ve siyasal partiler kapatıldı. Bülent Ecevit – Süleyman Demirel-Alparslan Türkeş-Necmettin Erbakan gibi siyasal parti liderlerine siyaset yapma yasağı getirildi.
- Genelkurmay başkanı Kenan Evren MGK’yı oluşturdu. Aynı zamanda devlet başkanlığı görevini de üstlendi.
- 1961 anayasası yürürlükten kaldırıldı.
- 1982 anayasası halkoyuna sunuldu ve kabul edildi.
- 1983 seçimlerinde Turgut ÖZAL liderliğindeki (ANAP-HP-MDP) Anavatan Partisi tek başına iktidar oldu.
Ekonomik Gelişmeler
- 1960’da DPT ‘nin kurulmasıyla Beş Yıllık Kalkınma Planları uygulanmaya konuldu.
- 1970’li yıllarda uygulanan ‘ileri ithal ikameli model’ ile buzdolabı, çamaşır makinesi, tv ve otomobil üretilmeye başlandı.
- 1973 Petrol krizi, 1974 Amerikan ambargosu, işçi dövizlerinde azalma ekonomik gerilmeye neden oldu.
- Türk parasının yabancı para karşısında değeri düştü.
- Ülkede birçok malda fiyat artışı ve karaborsa oldu.
- Karma Ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçişi sağlayan 24 OCAK kararları alındı.
Sosyal – Kültürel Gelişmeler
- Garipçilere karşı çıkan ikinci yeni akımı 1960’ların ortalarına kadar etkisini devam ettirdi.(Edip Cansever- İlhan Berk- Cemal Süreyya- Sezai Karakoç…)
- Fakir Baykurt (Yılanların Öcü)
- Ş.Süreyya Aydemir(Toprak Uyanınca)
- Atilla İlhan- Vedat Türkali(1970’lerde)
- Zeki Alasya-M.Akpınar(Devekuşu Karabeleri)
- 1960’lı yıllarda Aranjman (düzenleme) müzik tarzı ortaya çıktı.
- 1970’lerde Anadolu Rock ortaya çıktı.(Moğollar- Barış Manço)
- 1962’de TÜBİTAK kuruldu.(Türkiye bilim ve teknik araştırma kurumu)
Amacı: Kalkınma planları doğrultusunda bilimsel araştırmalar yapmak ve yaptırmak.
- 1968’de TRT ilk TV yayınına başladı.
- Boğaziçi köprüsü trafiğe açıldı.(1973)
- 1986 yılında ülkemiz renkli TV yayınına geçti.
- Almanya’ya işçi gönderildi.
Yumuşama Dönemi Türk Dünyası
- Bu dönemde Kıbrıs konusunda ABD’nin tavrını ortaya koyan Johnson’un mektubu ve 1975-78 yılları arası ambargo dönemi Türk-ABD ilişkisinde sarsıntılara yol açmıştır.
- SSCB, Türkiye’nin Kıbrıs’ı NATO üssü haline getirmesinden korktuğu için, Kıbrıs konusunu Türk aleyhine politika izlemiştir.
- 1967 Arap-İsrail savaşlarında, Türkiye Arap devletlerini desteklemiş ve insani yardımda bulunmuştur.
- 1969’da kurulan İslam Konferansı Örgütüne üye olarak güçlenmesini
- Arap ülkelerinin reddettiği Camp David Antlaşmasını Türkiye’de reddetmiştir.
Yumuşama Döneminde Dünya
- 1961’de Rus Kozmonot Yuri Gagarin Vastak-1 uzay aracı ile ilk uzaya giden insan oldu.
- 1969’da ABD’li astronot Neil Amstrong aya ayakbastı.
- 1970’de kişisel bilgisayar üretildi.(1978’de APPLE üretildi)
- İlk haberleşme uydusu (telstar-1)-1962
- İlk uzay yürüyüşü (1963)
- İlk kalp nakli (1965)
- Videokaset (1972)
- Mini bilgisayar (1973)
- Hepatit B aşısı (1975)
- Compact Disk (CD) -1979
- Heavy metal müzik türü ortaya çıktı.
- Fransa’da 68 kuşağı öğrenci hareketleri başlamış (Türkiye’yi de etkilemiş)
- Ekonomik kalkınma hız kazandığı1945-1975 yılları arasındaki döneme muhteşem otuzlar denmiştir.
/rating_on.png "1 Puan")
Loading...
Paylaş
Paylaş
Paylaş